Amipli Dizanteri ( amebiasis ) Etkeni Ve Kuluçka Süresi

CEVAP - Etkeni, protozoa (tek hücreli) grubundan Entamoeba histolitikadır. İnsanın kalın bağırsağında yaşayan bir amiptir. Etkenin vejetatif (hastalık yapmayan), trofozoit ve kist şekilleri vardır. Hastalığı bulaştıran kist şeklidir, bu form dış şartlara oldukça dayanıklıdır.

   Sindirim  kanalından alınan kistler mide asidinden etkilenmeden kalın bağırsağa gidip yerleşir. Kist ikiye bölünerek trofozoit şekline dönüşür. Gaita mikroskopisinde kist ve trofozoit şekilleri görülür.

    Amipler insan vücudu dışında üreyemezler. Hastalıkta yaş, cins, ırk farkı yoktur. Yaz aylarında ve tropikal iklimlerde daha çok   olmak üzere her simde görülür. Etken bazı kişilerde aylarca hatta yıllarca asemptomatik olarak  (belirtisiz)  yaşar.   Bazen   hafif bazen  de  ağır  hastalık  tablosu oluşturur. 

      Kuluçka süresi genellikle 3-4 haftadır.  Şiddetli şekillerinde kadar iner, bazen de aylarca sürdüğü olabilir.

Amipli Dizanteri ( amebiasis ) Belirtileri

CEVAP - Kalın bağırsakta amip kistlerinin bölünerek oluşturdukları trofozoitler, bağırsak mukoza ve submukozasını delerek orada ödem oluşturur. Trofozoitlerin salgıladığı toksinler, hücreleri eriterek nekroz ve ülserleri sebep olurlar. Hastalığın yerleştiği yerde ve dışkıda bol eritrosit bulunur, toksinler lökositlerin bu bölgeye gelmesini engellediklerinden fazla lökosit bulunmaz..

Amipli dizanterinin en önemli ve tipik belirtisi ağaç çileği jölesini benzeyen kanlı, müküslü dışkıdır. Karın ağrısı ve ıkıntı (tenezm) da önem belirtilerdir. Karın ağrısı ile birlikte günde 30-40 'a varan dışkı yapma vı şiddetli ıkıntı sonucu tuvalete çıkışlarda çok az kanlı ve müküslü dışkı çıkar. Nadiren de kabızlık olabilir. Ateş hafif veya hiç yoktur. Bu özelliği ile basilli dizanteriden ayrılır.

Bulantı, kusma ve karın ağrısı apandisitle karıştırılabilir. Kronik şeklinde hastalık her zaman belirti vermeyebilir. Çok kez, belirtiler hafif ishal yerine kabızlık vardır. Sonuçta ciddî bağırsak kanamalarına sebep olabilir. Kesin teşhis amip kisti veya trofozoitlerinin taze dışkıda görülmesiyle konur.

Amipli Dizanteri ( amebiasis ) Hemşirelik Bakımı Ve Tedavisi

CEVAP  - Hastalarda bulantı, kusma ve ishalden dolayı su-elektrolit denges nin bozulması, hastalığın ağırlaşmasına sebep olur. Tedavide bu dengeni sağlanması gerekir.

    Başta sindirim sistemi hastalıkları olmak üzere bir çok enfeksiyon hastalığında belirti veya komplikasyon olarak görülen ishal ve kabızlıkta beslenmenin genel ilkelerini burada açıklayalım.

İshalde Beslenme: İshalli hastalarda ilâç tedavisinin yanında diyet tedavisi de uygulanır.

İshal diyetinde su ve elektrolit kaybının giderilmesi diyetin en önemli yönüdür. Su ve elektrolit kaybı, iv mayi yanında tuz ve su emilimini kolay­laştıran gıdalarla sağlanır. Örneğin, şeker, sıvı ile tuz emilimini kolaylaştırır.

Yetişkin insanlarda su tutucu olarak nişastalı yiyecekler verilebilir. Sindirimi kolay, posasız, yağsız gıdalar az az ve sık sık verilir. Bu gıdalar hastalığın özelliğine göre değişmekle birlikte protein, kalori, vitamin ve mineraller bakımından yeterli olmalıdır. Emzirilen çocuklar ishalde memeden kesilmez.

İshal diyetinde hastaya verebileceğimiz bazı gıdalar şunlardır.

*  Süt, yoğurt, ayran

*  Pirinç ve havuç ezmesi

*  Şeftali ve ekşi elma suyu vb.

Bu gıdalar hastanın yaşı ve kilosuna göre ayarlanır. İshal azaldıkça yavaş yavaş katı gıdalara geçilir.

Kabızlıkta Beslenme: Kabızlıkta posalı gıdalar verilir. Örneğin, meyveler, sebzeler, tahıl ve kuru baklagiller gibi. Günlük en az 1200-1500 ml. sıvı verilir. Sabahları aç iken kayısı veya erik marmelâdı yedirilir ve su içirilir. Hastalık açısından sakınca yoksa fiziksel hareketler artırılır (spor yaptırılır). Ancak bu genel ilkelerin yanında hastalığın özelliğine göre, diyeti doktor düzenler, hemşire de bu diyetin uygulanmasını sağlar.

Amipli dizanterinin ağır seyrettiği durumlarda hastaya sürgü verilmesi gerekir. Dışkı sıhhî şartlarda bertaraf edilir. Ayrıca, hastanın tırnakları kesilir, her tuvaletten sonra elleri yıkanır. Kirli ellerle hastalığı başkalarına bulaştıracağı gibi kendi kendine de yeniden bulaştırır ( oto enfeksiyon).

İlâç tedavisinde etkene doğrudan etkili ilâçlar verilir. Tedavinin tam yapılmadığı durumlarda belirtiler kaybolduğu hâlde hastalığın devam edebileceği unutulmamalıdır.

Amipli Dizanteri ( amebiasis ) Korunma Yollarını Anlatınız.

CEVAP - Çevre   şartları   bozuk   olan   tropikal   bölgelerde   endemik,   diğer bölgelerde sporadik olarak görülür. Korunmada en önemli faktör, çevre sanitasyonu ve kişisel hijyendir. Hasta ve portörler tecrit ve tedavi edilir, tedavileri bitinceye kadar gıda işlerinde çalıştırılmazlar.

        Tuvalet ve kanalizasyon kontrolü sağlanır, vektörlerle mücadele edilir, sağlık eğitimi yapılır ve sular klorlanır. Salgın durumlarında sular kaynatılarak içilir. Parazit kistleri klordan etkilenmediği için ancak sular kaynatılarak yok edilir. Çiğ yenen meyve ve sebzeler temiz su ile iyice yıkanır. Hastalık bildirimi yapılır. Amipli dizanteriden koruyabilecek aşı serum yoktur.