Katlı Oranlar Kanunu

              Katlı Oranlar Kanunu
Yalnız iki element arasında birden fazla bileşik oluşmuş ise;
Bu bileşiklerde elementlerden birinin sabit miktarıyla birleşen ikinci elementin birleşen kütleleri arasında tam sayılarla ifade edilen katlı oranlar vardır.
ÖRNEK:
Fe ile O elementleri arasında;

FeO Fe2O3 ve Fe3O4

Gibi bileşikler oluşmaktadır. Bunlar arasındaki katlı oranlara bakacak olursak:
Fe2O3 ve Fe3O4
bileşiklerinde mesela Fe yi sabit tutarsak Fe2O3 yi 3 ile ve Fe3O4 ü de 2 ile çarpmamız gerekir. O zaman çarpalım bakalım Mevla’m neyler neylerse güzel eyler.

3(Fe2 O3) Fe6 O9
----------- = ---------
2(Fe3 O4) Fe6 O8

burada Fe’ ler sadeleşirse oksijenler arasındaki katlı oran

9/8

oranı elde edilir.

Bunun anlamı Fe2O3 teki 9 gram oksijene karşılık, ikinci bileşikte 8 gram oksijen vardır.
Katlı oranların uygulana bilemesi için ;
EBileşiklerde yalnız iki element olmalı
EBileşiklerdeki elementler birbirinin aynı olmalı
EBileşiklerin basit formülleri aynı olmamalı
EKatlı oran 1/1 olmamalı
ÖRNEK
NO – N2O3Katlı oranlar kanununa uyarNO2 – N2O4Katlı oranlar kanununa uymaz
NaCl – KClKatlı oranlar kanununa uymaz
H2SO4 – H2SO3 Katlı oranlar kanununa uymaz
FeO – Fe2O3 Katlı oranlar kanununa uyar
ÖRNEK:
X ve Y elementleri arasında oluşan iki farklı bileşikten birincisinde 3 gram X, 4 gram Y ile birleşmiştir. İkincisinde 6 gram X, 6 gram Y ile birleşmiştir. Birinci bileşiğin formülü XY2 ise ikinci bileşiğin formülü nedir.
ÇÖZÜM
Bu tür soruları çözmek için şu şablon tabloyu uygulayalım;

X gram

Y gram

FORMÜL

I. BİLEŞİK

3

4

XY2

II. BİLEŞİK

6

6

?

I. YOL:
Görüldüğü gibi X’ in kütlesi iki katına çıkmış. O halde mol sayısı da iki katına çıkacak. Yani ikinci bileşikteki X2 olacak. Y’ nin kütlesi ise 3/2 katına çıkmış. Onunda mol sayısı 3/2 katına çıkıp Y3 olacak.turkeyarena.com
Bu durumda Formül X2Y3 olur.
II. YOL:
Birinci bileşikte: X = 3 2Y = 4 ise Y = 2 olur.
İkinci bileşikte :

ÖRNEK:
Grafikte X ve Y elementleri arasında oluşan iki ayrı bileşikte X ile Y elementlerin kütlece birleşme oranları verilmiştir. Birinci bileşiğin formülü XY ise ikincininki nedir?

A) X2Y
B) XY2
C) X2Y3
D) X3Y4
E) X3Y2

ÇÖZÜM
Bu tür soruları çözmek için şu şablon tabloyu uygulayalım;

X gram

Y gram

FORMÜL

I. BİLEŞİK

7

2

XY

II. BİLEŞİK

21

8

?

I. YOL:
Görüldüğü gibi X’ in kütlesi üç katına çıkmış. O halde mol sayısı da üç katına çıkacak. Yani ikinci bileşikteki X3 olacak. Y’ nin kütlesi ise 4 katına çıkmış. Onunda mol sayısı 4 katına çıkıp Y4 olacak. Yani bileşik X3Y4 olacak

II. YOL:
Birinci bileşikte: X = 7 Y = 2 olur.
İkinci bileşikte :

Bu durumda formül X3Y4 olur