EPİDEMİK TİFÜS(Lekeli Humma) Etkeni Ve Kuluçka Süresi

CEVAP - Epidemik tifüsün etkeni Riketsia provvazeki (riketsiya pravezeki)dir. DNA ve RNA kapsarlar.

Kuluçka süresi 7-14  gündür. Mikroorganizma sayısı fazla olursa 5-6 güne kadar inebilir.

EPİDEMİK TİFÜS(Lekeli Humma) Belirtileri

CEVAP - Sağlam insan vücuduna giren riketsiyalar, küçük damarların endotel hücrelerine girer, 4-5 gün içinde üreyerek hücreleri çatlatır. Büyük dolaşım ile iç organlara, arter ve venlerin endotel hücrelerine yerleşir. 4-5 günlük bir üremeden sonra hücreleri çatlatıp yeniden dolaşıma katılır. Riketsiaların toksini ile harap olan hücre sitoplazma artıkları, hastalık tablosunu ortaya çıkarır.

Başlangıç gribe benzer. Bazen birkaç günlük hafif kırgınlık, baş ağrısı olsa bile, genellikle birden bire başlar. Aralıklarla gelen üşüme ve titreme ile ateş yükselir (38-39 °C ), kas-baş ve yaygın vücut ağrıları ile hâlsizlik vardır. Bazen kusma, kabızlık veya ishal olabilir. Hastalığın 2-3. günü ateş 40-41 °C ' ye çıkar, baş ağrısı alından başlayıp bütün başı sarar ve şiddeti artar. Ağrı başın arka kısmında daha yaygındır. Bu ağrı bazen tahammül edilemeyecek derecede şiddetlidir.

Şiddetli baş ve adale ağrılarının sebebi,damarların endotel hücrelerine yerleşen riketsiyaların burada ödem oluşturması sonucu daralan damarlardan kan geçişinin azalması ve beyin ile dokuların yeterince oksijen alamamasıdır.

Hastalığın 4-5. günü deri belirtileri başlar. Döküntüler makülo-papü-ler tarzda olup ilk önce omuz başı ile koltuk altından başlar, sonra gövde, kol ve bacaklara yayılır. 24 saat içinde vücuda yayılmış olur. Yüz ve tabanda döküntü olmaz. Karın ile bacaklarda seyrek, avuç içinde ise bazen görülür. Döküntülerin şiddeti, süresi, hastalığın şiddetine göre değişir. Bazen hiç döküntü çıkmazken bazen peteşi ve purpuralarla uzun süre devam eder.

Döküntü döneminde hastalığın toksik belirtileri vardır. Ateş 40-41 °C , fotofobi, kulak çınlaması, geçici sağırlık, hipotansiyon, baş dönmesi, şuur bulanıklığı, zeka geriliği (hasta ağzını açtırıldığında kapatması söylenme­den ağzını kapatmaz), delirium, ajidite, önce bradikardi, sonra taşıkardi ve ritim bozukluğu, iç salgıda azalma, dalak büyüklüğü önemli belirtileridir.

Tedavi edilmeyen hastalarda ateş 2 hafta devam ettikten sonra yavaş yavaş düşer ve hasta halsizdir. Anemi, üremi, lökopeni vardır. Hasta ölmezse iyileşme uzun sürer. Hastalık kuvvetli bir bağışıklıkla iyileşir.

 EPİDEMİK TİFÜS(Lekeli Humma) Hemşirelik Bakımı Ve Tedavisi

CEVAP - E. tifüs bir damar hastalığıdır. Böbrek üstü bezleri, kalp ve beyin başta olmak üzere birçok hayatî organın dolaşım bozukluğuna bağlı olarak, fonksiyonlarının bozulduğu düşünülürse tifüste bakım ve tedavinin önemi ortaya çıkar* Yatak istirahatı ile beslenme çok önemlidir. Fazla hareket kalbin yükünü artırır.

Beslenmede sindirimi kolay, yeterli protein ve kalori içeren ve hastanın isteğine uygun gıdalar verilir. Meyveler, özellikle B ve C vitamini bol gıdalar verilir. Pek çok hastada şuur bulanıklığı, zeka geriliği ve ajitasyon olacağı için hastaların yakından takibi gerekir, genel vücut temizliği yapılır, yeni giysiler giydirilir. Ağız bakımına önem verilir.

Spesifik tedavide, tetrasiklin ve kloramfenikol grubu ilâçlar verilir. Kalp yetmezliği, solunum güçlüğü, ateş, anemi, böbrek üstü bezi yetmezli­ği, yatak yaraları, baş ve adale ağrıları, şuur bulanıklığı, elektrolit-sıvı den­gesi bozukluğu gibi semptomlara karşı, doktorun vereceği tedavi dikkatle uygulanır. E. tifüs çocuklarda hafif, orta yaşlılarda orta şiddette, 40 yaştan sonra ağır seyreder. Kış ve ilkbaharda daha çok salgın yapar.

EPİDEMİK TİFÜS(Lekeli Humma) Korunma Yolları

CEVAP - Kesin teşhis konduktan hemen sonra, en seri haberleşme aracı ile bildirim yapılır (uluslar arası bildirimi zorunludur). Hastalar hastanede tecrit edilir. En önemlisi de bitle mücadele etmektir.

Hastalığın nereden bulaşmış olacağı araştırılır. Hastalık kaynağı, başka bir bölgede ise o bölgenin sağlık örgütü uyarılır. Hastaların çamaşır­ları ve yatak takımları steril edilir veya yakılır. Sağlık eğitimi yapılır. Sağlamları korumak için 6. aydan sonra her yaşta 6 haftalık aralıklarla 2 defa 1 cc tifüs aşısı yapılır. Salgın tehlikesi varsa 6 ay sonra, yoksa 1 yıl sonra rapeli yapılır. Bağışıklık oranı düşük ve süresi kısadır (6 ay -1 yıl kadar). Fakat aşılı kişiler hastalığı hafif atlatır ve ölüm oranı önemli ölçüde azalır.

Günümüzde ciddî bir tifüs salgını yoktur. Ülkemizde yakın zamanda görülmeyen bir hastalıktır. Fakat savaşlarda biyolojik savaş aracı olarak kullanmaya uygun ve çok tehlikeli olabilecek bir hastalıktır.