GAL(Scabies=uyuz) Etkeni Ve Kuluçka Süresi

CEVAP - Halk arasında uyuz olarak ta bilinen bu hastalığın etkeni sarcoptes scabiei (sarkoptes skabiye) dir. Etkenin hominus türü tamamen insana adapte olmuş ve evrelerini insan derisi üzerinde geçirir.

Erkek sarkoplar çiftleştikten sonra ölür. Döllenmiş dişiler ise deride açtıkları tünellerde günde 2-3 yumurta yapar. Bunlarda 35-50 yumurta yapınca ölür. Yumurtalar 2-4 günde larva, 10-15 günde erişkin hâle gelirler.

GAL(Scabies=uyuz) Belirtileri

CEVAP - Larvalar deri oyuklarından (tünellerden) deri üstüne çıkar ve döllenir. Sonra derinin stratum korneumunda yeni oyuklar açarak deri pulları altına veya kıl foliküllerine yerleşirler. Burada deri ile beslendikleri için deride 0.5-1 cm kadar tüneller açarlar. Deride parazit artıklarına karşı alerji meydana gelir ve şiddetli kaşıntı olur. Eritem ve ödem gelişir. Kuluçka süresi 2-3 haftadır.

Hastalık sıklıkla elle bulaştığı için ilk belirtiler elde parmak aralarında kaşıntı ile başlar. Bilekler, koltuk altı, karın gluteal ve inginal bölgeler, erkek üreme organları ile kadınlarda meme altlan hastalığın sık yerleştiği yerlerdir. Kaşıntı geceleri artar, çünkü, sıcakta etkenin aktivitesi artar.

Diğer önemli belirti ise incimsi (inci benzeri) veziküllerdir. Vezikül içindeki sıvı önce saydam olur, sonra bulanıklasın Uyuzda üçüncü önemli belirti derideki tünellerdir. Bu tüneller (cuniculus=kunikulus) 0.5-1 cm uzunluğunda, deriden bariz kabarık, gri renkte kırık çizgi veya S şeklinde oyuklardır. Ateş ve deride pullanma görülebilir. Kaşımaya bağlı deride sekonder enfeksiyonlar da oluşabilir.

Galin (uyuz) bir başka klinik formu da scabies crustosa (skabiyes krustosa)dır. Bu tip deri temizliği olmayanlarda ve bakımsız akıl hastalarında görülür. Bunda derinin kornea tabakası katı ve kalın bir hâl (krut=hiperkeratoz) alır. Bu forma Norveç Uyuzu da denir ( Scabies Norvegica).

GAL(Scabies=uyuz) Hemşirelik Bakımı Ve Tedavisi

CEVAP- Tedavide kullanılan etkili krem, losyon (şampuan) ve pomatlar vardır. Tedavi, hastanın ailesine ve mümkünse temas edilen herkesi uygulanmalı. Cilde sürülecek ilâcın etkene ulaşmasını sağlamak için hasta tedaviden önce yıkanarak iyice temizlenir. Cilt kuruduktan sonra ilâç doktor tavsiyesine göre sürülür. İlâcın türüne göre   uygun süre beklenip hasta tekrar yıkanır. İlâçların yan etkilerine dikkat edilir.

Kaşınma sonucu cilt tahrişi ve sekonder enfeksiyonlar önlenmeye çalışılır. Sekonder enfeksiyon oluşmuş ise (genellikle bakterilerle olur) antibiyotik tedavisi yapılır. Etkili bir tedaviden 24 saat sonra bulaştırıcılık ortadan kalkar.

GAL(Scabies=uyuz) Korunma Yolları

CEVAP- Korunma; tanısı konulan hastalar tedavi edilerek kaynak ortadan kaldırılır. Hastalarla yakın temasta bulunanlar da tedaviye alınır. Hastaların çamaşır ve yatak takımları yüksek ısıda yıkanır ve ütülenir. Temizlik ve hastalık hakkında sağlık eğitimi yapılır. Gal görülen okul ve yuvalar tatil edilebilir. Hastalığın aşısı ve koruyucu ilâcı yoktur.