BİLGİSAYAR BİLİMİ VE ALANI
Bilişim bilgi ve bilginin otomatik olarak işlenmesiyle ilgilenen bir yapısal bilim dalıdır.
Bilişim biliminin bilgisayarla ilgisi, astronominin teleskopla ilgisi kadardır.
Informatica gaat net zo min over computers, als astronomie over telescopen Edsger W. Dijkstra
Tanım
Matematiğe benzer şekilde Bilişim Bilimi (Enformatik) bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi bilimidir. Bilgi işlemlerinde uygulanabilen (soyut) matematiksel yapıları inceler. Amacı ve görevi bir yandan (saf matematiğin alt dalı olarak) temel aksiyomatik matematiksel teoriler üretmek (Kuramsal Bilişim Bilimi), ikinci olarak -yardımcı bilim şeklinde- tüm diğer uzmanlık dallarının nesnelerini ve süreçlerini çözümleyip soyut matematiksel yapılara ve Algoritmalara dönüştürmek (Bilgisayar Bilimi) ve üçüncü olarak soyut matematiksel yapıların aktarılabileceği, saklanabileceği ve algoritmalarla otomatik olarak işlenebileceği matematiksel makinaları tasarlamaktır (Teknik Bilişim ya da Bilgisayar Mühendisliği).
Köken
Bilişim kelimesi bilmek fiilinin bir türevi olan bilişmek fiilinden türetilmiş bir kelimedir ve ilk kez Aydın Köksal tarafından kullanılmıştır. Bilişim kelimesinin karşılığı olan Informatik (alm.), informatique (fr.) ve bunlardan türetilmiş olan Türkçe enformatik kelimeleri İngilizcedeki computer science ve information systems gibi alanları kapsar. İskandinav ülkelerinde bilişim biliminin karşılığı olarak datalogi terimi kullanılmaktadır.
Bilişim biliminin kökleri matematik, fizik ve elektrotekniktedir. Bir mühendislik alanı olarak bilişim, verileri aktarabilen, depolayabilen ve algoritmalar yardımıyla verileri işleyebilen matematiksel makineler tasarlar. Böylelikle bilişim özellikle gerçek süreçlerin simulasyonunu mümkün kılar. Bir "yardımcı bilim" olarak düşünüldüğünde bilişim diğer bilimlerdeki olguları soyutlaştırır ve algoritmalar yardımıyla işler.
Veri işleme ve bununla ilgili iş alanları için genel bir kavram olarak İngilizce "information technology" (IT) yerine Türkçede bilişim teknolojisi (BT) kavramı kullanılmaktadır.
Bilişimin Çağdaş Yaşamdaki Önemi
Bilişim çağdaş yaşamın her alanında kendine yer edinmiş durumdadır. İnternetin yoğun kullanımı bu gelişmeyi güçlendirmiştir. Bilgisayarların dünya çapında ağlaşması firmaların iletişiminde, lojistikte, medyada, ev yaşamında ve daha birçok başka alanda devrim niteliğinde değişimler yaratmıştır. Bilişim, farkedilmese de çamaşır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri gibi pek çok aygıttaki gömülü sistemler (ing.: embedded systems) vasıtasıyla günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir.
Bilgisayarlar büyük veri yığınlarını kısa sürede yönetebilir, depolayabilir, paylaşabilir ya da işleyebilirler. Bunu sağlayabilmek için karmaşık donanım ve yazılım sistemleri gereklidir. Bu sistemlerin tasarimi ve geliştirilmesi de bilişim biliminin araştırma alanına girer. Vikipedi'nin kendisi bu tip karmaşık bir sisteme örnek verilebilir.
Bilgisayar sistemlerinin sağladığı fayda algoritmik işlemleri büyük veri yığınlarına yüksek bir hızda uygulayabilmeleridir. İnsan zekası buna karşılık bilişsel (ing.: cognitive) algılama (örneğin eksik bilgi ile karar alabilme, şekil, yüz vb. tanıma) bakımından bilgisayarlara göre çok daha üstündür. Buna benzer konular yapay zeka alanında araştırılmaktadır. Bu araştırma alanlarının bazılarında önemli sonuçlar elde edilmiş olsa da henüz insan zekasının tam bir simulasyonundan söz etmeye imkan yoktur.
Bilişim bilimi ve bilgisayar mühendisliği kavramları
Bilişim bilimi genel olarak her tür mekanik hesap ve bilgi işlevleri inceleyen bir bilimdir. Önemli olan teorik bolümlerinden bazıları bunlardır:
Bilgisayar bilimine bazen bilgisayar mühendisliği denilir ki, bunlar aynı değildir. Bilgisayar bilimi, diğer dillerde kullanılan "computer science" ya da "Informatik" (Bilişim) sözcüklerin manasına daha yakındır ve bilim olarak, mühendislikten genelde daha soyut konuları inceler.
Bilişim bilimi hesaplama, bilgi verme ve yazılım ve donanım üzerindeki işlemler üzerine çalışmaktadır. Pratikte bilgisayarlarla ilgili konuları kapsar. Algoritmalar, formül yapıları, bilgisayar dilleri, yazılım ve bilgisayar donanımları bu konulardan belli başlı olanlarıdır.
Yazılım Elemanları
Oyun Yazılımları
Sistem Yazılımları
Programlama Dilleri
Ofis Uygulamaları
İş (Sektörel) Uygulamalar
Cihaz Taklitçileri (Emulatörler)
Ortam ilişkili Yazılımlar
Cihaz ilişkili Yazılımlar
Yardımcı Yazılımlar
ve birçok alanda geliştirilebilecek yazılımlar
Donanım Elemanları
Bilgisayar
Anakart
Sabit Disk
Klavye
Fare
İşlemci
Çıkarılabilir Diskler
Ekran Kartı
Ağ Kartı
Yazıcı
Tarayıcı
Sayısallaştırıcı
Ağ Elemanları
Yönlendirici
Modem
Ve belirtilenlerin dışında birçok bileşen ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili olan bilimdir.
Bilişim sözcüğü, Aydın Köksal tarafından önerilmiştir.
Bilgisayar Bilimi Alanları
Matematiksel temeller
Teorik Bilgisayar Bilimi
- Algoritmik bilgi teorisi
- Hesaplanabilme teorisi
- Kriptografi
- Biçimsel anlambilim
- Bilgisayar teorisi
- Algoritma analizi Karmaşıklık teorisi
- Mantık ve programların anlamları
Donanım
- Denetim yapıları ve Mikroprogramlama
- Cebir ve mantik yapıları
- Bilgisayar hafıza yapıları
- Girdi/Çıktı ve Veri iletişimi
- Mantık Tasarımı
- Entegre devreler
- Performans ayarlama ve güvenilirlik
- Bilgisayar Mimarisi
- Bilgisayar Ağları
- Dağıtımlı Bilgisayar Ağları
Yazılım
- Bilgisayar Programlama
- Programlama teknikleri
- Yazılım Mühendisliği
- Yazılım optimizationu
- Yazılım ölçümleri
- Konfigürasyon yönetimi
- Yapısal programlama
- Nesne tabanlı Programlama
- Tasarım örüntüleri
- Yazılım Belgeleme
- Programlama Dilleri
- İşletim Sistemleri
- Derleyiciler
Veri ve bilgi sistemleri
- Veri yapıları
- Veri deposu temsili
- Veri şifreleme
- Veri sıkıştırma
- Veri kurtarma
- Bilgisayar Programlama ve Bilgi kuramı
- Bilgisayar dosyaları
- Bilgi Sistemleri
- Bilgi sistemleri ve geliştirme
Bilişim yöntemleri
- Sembolik ve Cebirsel işleme
- Yapay zeka
- Bilgisayar grafikleri
- Resim işleme ve Bilgisayar görüşü
- Örüntü tanıma
- Simulasyon ve Modelleme
- Belge ve Metin işleme
- Dijital sinyal işleme
Bilişim uygulamaları
- Yönetimsel veri işleme
- Matematiksel yazılım
- Fiziksel Bilim ve Mühendislik
- Sosyal bilimler ve Davranışsal bilimler
- Robotlar
- Bilgisayar insan etkileşimi
- Telekomunikasyon
