TÜBERKÜLOZ (VEREM) Etkeni Ve Kuluçka Süresi

CEVAP  - Tüberkülozun  etkeni,     çoğunlukla  mikobakterium tüberkülozis  (mycobacterium tuberculosis)tir. Nadir olarak ta M. bakterium homanis (deri  ülserleri) ve  M.  bakterium  bovis  (sığır tipi) tüberküloza sebep olmaktadır.

      Kuluçka süresi, ilk lezyonda 4-12 hafta, sekonder enfeksiyonda 1-2 yıldır. Ömür boyu latent kalan vakalarda vardır.

TÜBERKÜLOZ (VEREM) Belirtileri

CEVAP– Akciğer tüberkülozu fizyolojisi ve patolojisi bakımından iki dönemde incelenir.

1. Primer tüberküloz

Önceden tüberküloz basili ile hiç karşılaşmamış, hassas organizmanın ilk enfeksiyonudur. Buna çocukluk tüberkülozu da denir. Solunum yolundan alınan basiller, genellikle akciğerlerin uç, orta ve alt kısmında olmak üzere bronş veya alveollerin mukozasına yerleşir.

2. Sekonder tüberküloz (Geç doku reaksiyonu = Erişkin tip)

      Daha önce tüberküloz basili ile karşılaşmış kişilerin, yeni bir bulaşmayla tekrar basil almaları veya primer tüberkülozda kireçlenmiş odakta latent kalan basillerin, vücut direncinin kırılması sonucu yeniden aktif hale geçmesi ile meydana gelen tüberküloz şeklidir.

       Sekonder tüberkülozda (erişkin tip ) görülen belirtiler;

       Halsizlik

       İştahsızlık

       Kilo kaybı

       Gece terlemesi

       Ateş 37 ^oC in altında veya üstünde seyreder, akşamları biraz daha yükselir. (subfebril ateş tipi görülür)

       Uzun süren öksürük (kısa kısa ve kuru öksürük) vardır.

       Öksürükle balgam çıkar ve balgamda kan bulunur.

 TÜBERKÜLOZ (VEREM) Hemşirelik Bakımı Ve Tedavisi

CEVAP  - Hastalar teşhis edildikten sonra ilâçla tedaviye hemen başlanmalı­dır, gerçek tedavi ilâçlarla yapılır. Verem savaş dispanserlerinde, tüberküloz ilâçları ve hastaların kontrolleri ücretsizdir. Bu dispanserler hastaların takibinde de uzmanlaşmıştır.

Tüberküloz tedavisinde ilâçlara karşı basiller hızla direnç kazanırlar. Ülkemizde de izoniyazid direnci yüksektir. Bu sebeple, bir ülkede kullanılacak tedavi rejimi, Tüberküloz Kontrol Programı tarafından belirlenir ve herkes tarafından özenle aynı şekilde uygulanır.

Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Daire Başkanlığı ve Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü 1998 yılında tüberküloz hastalarının tanı, tedavi ve izlenmesini aşağıdaki şekilde belirlemiştir.

1)Yeni olgu: Daha önce tüberküloz tedavisi görmemiş veya bir aydan daha az süre tedavi görmüş hastalardır.

2)Nüks olgu:  Daha önce tbc. tanısı konup tedavisi başarıyla tamamlanmış olan hastada .yeniden tbc tanısı konulursa, yani balgamda basil bulunursa nüks kabul edilir.

3)Tedavi başarısızlığı: Yeni tanı konulmuş ve düzenli tedavi aldığı bilinen hastalarda, tedavinin başlangıcından 5 ay, ya da daha sonra alınan balgam örneklerinde yayma veya kültür ile basil gösterilen hastadır. Bu hastaların tedavisi, bu konuda uzmanlaşmış merkezlerde yapılır.

4)Tedaviye ara verip dönen olgu: Tedaviye iki ay ya da daha uzun süre ara verip, basil pozitif olarak yeniden baş vuran hastalardır. Bunların tedavisine ara vermemelerini sağlamak esastır.

5)Kronik olgu: Nüks, ara verme, veya tedavi başarısızlığı sebebi ile uygulanan yeniden tedavi rejiminin sonunda hâlâ basil pozitif olan hastalardır. Bu hastaların tedavisi bu konuda uzmanlaşmış merkezlerde yapılır.

6)Menenjit, milier ve kemik-eklem tüberkülozu: Başlangıçta 2 ay INH+RİF+PZA+EMB ya da İNH+RİF+PZA+SM, idame tedavisi ise 7-10 ay İNH+RlF ile toplam 9-12 ay tedavi yapılır.

7)Çocuk tüberkülozu: 2 ay İNH+RİF+PZA ve 4 ay İNH+RİF olmak üzere  6  aylık tedavi  önerilmektedir.  Ayrıca  veremli  inekler bulunarak kaynak olmaktan çıkarılmalıdır.

TÜBERKÜLOZ (VEREM) Korunma Yolları

CEVAP - Aktif tüberkülozluların bulaştırıcılık süresince tecridi,   öksürüp aksırırken hastanın ağzını mendille kapatması, hasta odasının havalandırılması ve sütlerin kaynatılması veya pastörize edilmesi    bulaşmayı önlemek için alınabilecek  tedbirlerdir.

     Etkin bir tedavi ile bulaştırıcılık 2-3 haftada ortadan kalkar. Veremin bulaşmasını  önlemenin en etkili yolu hastaları tedavi etmektir.

Tüberküloza karşı bağışıklama, BCG (Basillus Calmette Guerin) aşısı ile yapılmaktadır. Bu aşı 1930 yıllarında kullanılmaya başlanmıştır. Aşı sol deltoid kas üzerine kesinlikle cilt içine yapılır. Elimizde mevcut olan canlı kuru BCG aşısı liyofilize olarak hazırlanmıştır. Aşı sulandırıldıktan sonra 4 saat içinde kullanılmalı ve güneş ışığından korunmalıdır, 5 dakika güneş ışığında kalan aşının etkinliği kalmaz. BCG aşı dozu, 0,1 ml, koruyuculuk oranı % 80 civarındadır.

Hastalığın bulaşması, belirtileri, hazırlayıcı sebepleri ve sağlığa etkileri topluma anlatılarak toplum bu konuda bilinçlendirilir. En ucuz ve kalıcı çözüm yolu budur.

Tüberküloz probleminde önemli kriter olarak kullanılan insidans ve prevalans yerine günümüzde enfeksiyon havuzunun genişliği (enfekte kişilerin çokluğu) temel kriter alınmaya başlanmıştır. Yani hastalanan kişi sayısı yerine hastalık etkeni ile temas etmiş kişi sayısı kriter alınmaktadır.

CÜZZAM (LEPRA) Etkeni Ve Kuluçka Süresi

CEVAP  - Etkeni mikobakteriyum lepra (Mycobacterium leprae) dır. Aside, alkole dirençli bir basildir. Hansen basili de denir.

Kuluçka süresi oldukça uzundur. Bu süre 2-7 yıl olarak kabul edilir, 20 yıla kadar çıkabilir. Ortalama 2-3 yıldır.

CÜZZAM (LEPRA) Belirtileri

CEVAP - Lepranın en önemli belirtileri makûl, papül, nodul, ülserler, his kaybı, dokularda  artrofi  (büzülme,  küçülme)  buna bağlı  şekil bozukluklarıdır. Ayrıca his kaybına bağlı çarpmalardan oluşan yara ve yanıklar da sık görülür.

Pembe, kabarık lekeler, (plaklar) his kaybı ile birlikte lepradan başka hiçbir hastalıkta görülmez. İrili ufaklı sertlikler (nodül)  mor-pembe renktedır.  Diz ve dirsekteki skatrisler, fark edilemeyen yanıklar, boyun, dirsek, bacak ve ayak sinirlerindeki kalınlaşmalar sadece leprada görülür. Kaş dökülmesi, uzun süre burun tıkanması ve kanaması, ulnal sinir tutulması nedeniyle elin 4. ve 5. parmaklarının çekilmesi yine lepra için tipiktir. Kas erimesi nedeniyle, baş parmak ile işaret parmağın birbirine değdirilememesi de tipik bir belirtidir. Yüz felci, göz kanlanması, üst kesici dişlerin dökülmesi, el ve ayak bileğinin yukarı kaldırılamaması yine lepra belirtilerindendir.

CÜZZAM (LEPRA) Hemşirelik Bakımı Ve Tedavisi

CEVAP - Lepra tedavisinde en etkili ilâç sulfonlardır, ancak tedavi uzun süreceğinden, basiller bu ilâçlara direnç kazanmaktadır. Bu sebebiyle sulfonlarla birlikte rifamisin, klofazimin gibi ilâçlarda eklenerek ikili, üçlü tedaviler uygulanır. Hastaların beslenmesine önem verilir.

Lepra reaksiyon tedavisinde kortikosteroidler de kullanılabilir. Leprada tedaviye erken başlanırsa iyileşme hızlı olur, kalıcı arazlar olmaz veya az olur. Leprada tedavi oldukça uzun sürer. Tedavi indeterminant leprada iki yıl, tüberküloid leprada 5 yıl, bolderlayn leprada 10 yıl ve lepramatöz leprada ömür boyu sürer. Leprada tedavi çok yönlüdür. Şekil bozuklukları cerrahi tedavi ile giderilmeye çalışılırken, jimnastikle bunlara yardımcı olunur.

Hastalar meşgul edilerek, psikolojik durumları düzeltilmeye ve korunmaya çalışılır. Hastalara şefkatle bakmak ve rehabilitasyon çalışmaları yapmak gerekir. Ayrıca yaraları sekonder enfeksiyonlardan korumak ve semptomatik tedavi oldukça önemlidir.

CÜZZAM (LEPRA) Korunma Yolları

CEVAP - Kesin teşhis konulan lepralılar, tedaviye alınır hastalık bildirimi yapılır, kaynak aranır, ancak kuluçka süresi uzun olduğundan 20 yıl önceye kadar ki öykünün alınması gerekir.

Lepranın yaygın olduğu bölgelerde lepra taraması yapılır, basil bulunan lepralı hastaların, yakın temasta bulunduğu çocuklar ilâçla korunmaya alınır. Çocuklar lepramatöz lepralılarla sıkı temastan korunmalıdır. Yetişkinlerin korunmasına gerek yoktur. BCG aşısının bulaşmayı azalttığı tespit edilmiştir.

           Bulaşıcı lepralılar, 1,5-2 aylık tedaviden sonra bulaştırıcı olmaktan çıkarlar. Sağlık eğitimi ile teşhis, tedavi ve korunmanın önemi anlatılır. 1985 yılında Brezilya'da lepra aşısı bulunup,  1987 yılında Melami ve Venezüella'da denenmeye başlamıştır

GONORE (BEL SOĞUKLUĞU) Etkeni Ve Kuluçka Süresi

CEVAP  - Etkeni gonokokta denilen nayserya gonore (Neisserria gonorhoe- ae)dir. Gram negatif, sporsuz, kapsülsüz, oda ısısında bile kısa sürede ölen ve yalnız insan için patojen olan diplokoklardır.

Kuluçka süresi 1-14 gün, ortalama 3-5 gündür.

 GONORE (BEL SOĞUKLUĞU) Belirtileri

CEVAP - Hastalık genellikle genital organlarda yerleştiğinden, kadın ve erkeklerde belirtiler farklılıklar gösterir.

a.Kadınlarda gonore belirtileri: Vaginal akıntı, önce sarı-yeşilpürülan, sonra koyu krem renklidir. Menstürasyon bozuklukları, disüri, karınağrısı, ateş, peritonit ve hepatit en sık görülen belirtilerdir. Etken falloptüplerine geçerek peritonit yapar. Karaciğer fonksiyon testleri geçici olarakbozulur. Gonore, kadınların % 50 sinde belirti vermez.

b.Erkeklerde gonore belirtilen: Üretrite bağlı sarı-yeşil pürülan
akıntı, idrar yaparken geçici ağrı, yanma, idrar yapma zorluğu, prostatağrısı, ateş ve hematüri erkeklerde görülen başlıca belirtilerdir.

GONORE (BEL SOĞUKLUĞU) Hemşirelik Bakımı Ve Tedavisi

CEVAP - Gonokoklar antibiyotiklere çok hassastır, ancak kısa sürede direnç kazanırlar. Tedavide en çok penisilin, amoksilin ve eritromisin grubu ilaçlar kullanılır. Tedavi hastalığın durumuna göre tek doz, 2-3 günlük veya 7-10 günlük olarak uygulanabilir. Tedaviye erken başlama ve antibiyogram sonucuna göre uygun ilaç seçimi tedavi süresini etkiler. Psikolojik tedavi yapılır.

       Doğum yapan annede gonore varsa yeni doğan bebeğin gözüne % 1 lik gümüş nitrat damlatılır veya penisilin, sülfamitler uygulanabilir.

GONORE (BEL SOĞUKLUĞU) Korunma Yolları

CEVAP - Dünyada yaklaşık 100 milyon kadar gonoreli olduğu ve hastalığın cinsel yol ile bulaşması sebebiyle gizlendiği, ayrıca bağışıklık oluşturmadığı düşünülürse, korunmanın önemi ortaya çıkar. Korunmada en önemli yol eğitimdir. Puhusun önlenmesi, kondom kullanılması, hasta ve portörlerin tedavisi de korunmada önemli aktörlerdir. Gonoreli kişilerin son 30 gün içerisinde cinsel temasta bulunduğu kimselerin kontrolü, kondom kullanma korunmada alınacak diğer tedbirlerdir. Ülkemizde gonore bildirimi azdır.