FUTBOLUN TARİHÇESİ
İnsanoğlunun "top" ile oynamaya başlamasının
tarihi çok eskilere dayanıyor. Mısır'da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla
top oynayan insan figürlerine rastlanmıştır. Hatta bu zamandan kalma, 7.5 cm
çapında deri veya ketenden yapılmış toplar 2500 yıl önceden günümüze kadar
ulaşmıştır ve kimi müzelerde sergilenmektedir. Homeros da "Odiesa"da
top oyunlarından bahseder. M.Ö 2500 yıllarında da Çin'de yere dikilmiş iki
mızrak arasından bir topu tekmelemek suretiyle geçirmeye çalışarak talim
yapıldığı bilinmektedir.
Orta Asya Türklerinin de kız ve erkeklerden kurulu karma
takımlarla, topa elle dokunmadan, sadece ayak ve kafa ile vurularak rakip
kaleden içeri atmaya çalışarak bir oyun oynadıkları kaynaklarda yer alıyor.
İçlerinde Kaşgarlı Mahmut'un da bulunduğu pek çok tarihçinin kitaplarında da
Türklerin oynadığı "Tepük" isimli bir oyundan bahsedilir. Bu oyunun
söylenen kuralları günümüz futbolununkilere oldukça benzer. Elle oynamak
yasaktır, Faullü hareketler tespit edilmiştir, top oyun alanının dışına
çıkamaz...
Futbol tarih boyunca hemen hemen bütün medeniyetlerde
benzer biçimlerde boy gösterdikten sonra bugünkü haline en yakın seklini 17.
yüzyılda İngiltere’de almıştır. Daha sonraki gelişimi ise şöyle gösterilebilir:
1841 - Futbol
topunun tam bir küre biçiminde olmasının kabulü.
1848 -
"Cambridge kuralları" adi altında futbol kuralları toplanmış ve bu
kurallarla ilk futbol maçı Cambridge'de öğrenciler arasında ilk futbol maçının
oynanması.
1855 - Bir İngiliz
takımının ilk kez yurt dışına çıkarak futbol oynaması ve böylece Almanya'da
futbolun temelini atması.
1857 - İngiltere’de
ilk futbol kulübü Sheffield Club'in kurulması.
1863 - İngiltere
Futbol Federasyonunun ve böylece modern futbolun doğuşu.
1870 - Portekiz'de
oturan İngilizlerin burada futbolu yaymaya başlamaları.
1871 - "Kral
Kupası" veya "İngiltere Federasyon Kupası" nın başlaması.
1872 -
"İngiltere-İskoçya" , ilk milli maç.
1875 - Kalelere üst
direk konulması ve topa kafayla vurulmasına izin verilmesi.
1876 - Korner
kuralının kabulü.
1879 - Glascow’dan
Darwen'e para teklifiyle futbolcu getirilerek profesyonellik yolunun açılması.
1882 - Futbol
kurallarında değişiklik yapmaya yetkili "International Board"un
kurulması.
1885 -
Profesyonelliğin İngiltere’de resmen kabulü.
1886 - Ofsayt kuralının
kabulü.
1889 - Danimarka ve
Hollanda'da futbol federasyonlarının kurulması.
1890 - Futbol
maçlarında tam yetkinin hakemlere verilmesi.
1891 - Penaltının
kabulü.
1893 - Amerika'da
ilk futbol federasyonunun Arjantin'de kurulması.
1895 - İngiltere’de
bayanların ilk futbol maçını oynaması.
1899 - Sürenin 90
dakika, ölçülerin 118.4 x 91.4 olarak belirlenmesi.
1901 - Sheffield
United - Tottenham Hotspur federasyon kupası finalini 110.802 kişinin izlemesi.
1902 - İngiltere
dışında oynanan ilk milli maçta Avusturya’nın Macaristan’ı 5-0 yenisi.
1903 - Averajın
kabulü.
1904 - Belçika,
Fransa, Danimarka, Hollanda, İspanya, İsveç, İsviçre’nin FIFA’ yı kurması.
1906 - Kıtalar arası
ilk milli maçta Güney Afrika’nın Brezilya’yı Brezilya'da 5-0 yenmesi.
1907 - Kendi
sahasında bulunan bir futbolcunun ofsayt sayılmamasının kabulü.
1908 - Londra
Olimpiyat Oyunları'nda futbolun ilk kez olimpiyat oyunlarında yer alması.
FUTBOLUN TÜRKİYE'YE GELİŞİ
Modern futbolun İngiltere’den çıkarak yayılması sırasında
Osmanlı İmparatorluğu'nun belli başlı ticaret limanlarındaki kentlere yerleşen
İngilizler futbolu ülkemize sokan kişiler olmuşlardır. İstanbul, İzmir, Selanik
futbolun oynandığı ilk 3 şehir olmuştur. Buralarda İngilizler futbol oynarken
Rumlar da onlara katılmışlar ve hem futbol oynayanlar hem de takımlar önemli
sayıda artmıştır. Osmanlı topraklarında ilk futbol maçının 1875'te Selanik'te
oynandığı bilinmektedir. 1877 yılında ise İzmir’in Bornova çayırlarında futbol
maçları yapılmıştır. Ancak, bu sıralarda Müslüman gençlerin futbol oynamaları
hoş karşılanmayacağı için Türklerin futbol oynamaları için biraz daha süre
geçmesi gerekmiştir. İzmir’de ilk futbol kulübü 1894 yılında İngilizler
tarafından kurulmuş ve adı "Football Club Smyrna" olmuştur. İstanbul’da futbol
oynanmaya başlanması ise ancak 1895 yılında Kadıköy ve Moda'da olmuştur.
İzmir’den İstanbul’a göçen İngilizler burada futbol oynamışlardır. Buradaki
Rumlar da futbola merak salmışlardır ve futbol İstanbul’da çok büyük bir hızla
yayılmıştır. 1897, 1898, 1899, 1904 yıllarında İzmir karması ve İstanbul
karması 4 maç oynamışlar ve bunların tümünü İzmir karması kazanmıştır. 1906
yılında Atina'da düzenlenen "Ara Olimpiyat"ta İzmir karması ve Selanik
Karması yer almıştır. İzmir karması bu turnuvada 2., Selanik karması da 3.
olmuştur. İzmir karması İngilizlerden, Selanik karması ise Rumlardan
oluşuyordu.
TÜRKLERİN FUTBOL OYNAMASI
Futbol oynayan ilk Türk 1898 yılında İzmir’de İngilizlerle
beraber futbol oynayan Selim Sırrı Tarcan olmuştur. Ancak kendisine "İlk
Türk futbolcusu" diyemeyiz. İlk Türk futbolcusu Fuat Hüsnü Beyedir.
İstanbul’da futbolu İngilizlerden görerek merak salan Fuat Hüsnü Bey, daha
sonra arkadaşlarını ikna ederek ilk Türk futbol takımını kurmuştur. "Black
Stocking" adi alan takım Rumlarla bir maç yapmış ve bu maçı 5-1
kaybetmiştir. Kaçabilenler kaçmış, kaçamayanlar yakalanmıştır ve böylece ilk
Türk futbol takımının ömrü uzun olmamıştır. Fuat Hüsnü Bey daha sonra İngilizlerin
kurduğu Kadıköy takımında "Bobby" takma adıyla oynamıştır.
