NOKTA-ÇİZGİ

NOKTA-ÇİZGİ

Nokta

Nokta tasarım oluşturmada 1. derecede önemli eleman olup diğerlerine başlangıç sağlar.
Resim1.1: Atatürk’ün nokta ile yapılmış bir resmi (öğrenci çalışması)
1.2.1 Tanımlar
 Nokta: Boyutsuz tasarım elemanıdır. ObjektifØ tanımı ile yer belirleyici bir
işarettir. Nokta açık, koyu, büyük, küçük, dağınık, planlı, yan yana gelerek çizgi,
eşit aralıklarla kullanılan noktalar yüzey oluşturabilecek etkinlikte kullanılabilir.
 Yüzey: Üzerinde ikiØ boyutlu çalışmaya olanak veren her türlü alandır.
 Biçim: Bir nesnenin görmeØ ya da dokunma duyularıyla algılanabilmelerini
sağlayan kendine özgü gerçekliğidir. Her biçimin kendine özgülülüğü vardır. Bir
kürenin yuvarlaklığı ve küpün de köşeleri gibi… Biçim çizginin hareketinden
doğar, iki boyutludur uzunluğu ve genişliği vardır, derinliği yoktur, kapalıdır.
Biçim nesnelerin sınırını niteler.
 Form: Dar anlamı ile form,Ø bir yüzeyin sınırlanarak, ötekisinden ayrılmasıdır.
Diğer bir tanımı ise bir bütünün karakteristik tüm özelliklerini taşıyan genel
görünüş formdur. Form üç boyutlu anlatımdır.
 Etüt: Tasarım sürecinde alanında ele alınan konuyuØ tüm ayrıntılarıyla
inceleyerek gözlemlerini çizim teknikleriyle görselleştirmektir.
1.2.2 Noktanın Plastik Sanatlardaki Önemi
Plastik sanat; Sözlük anlamı ile üç boyutlu anlatımı olan sanatların ismidir. Resim,
heykel, mimari sanatları bu ad altında ele alınır.
Biçimlendirmenin ilk elemanı olan nokta, düzen içerisinde sözü bulunan bir
elemandır. Noktanın yüzey üzerinde sayıları arttıkça etkileri de değişik olur. Tek başına
durgunluğu ifade eden nokta çoğaltıldıkça giderek dinamizme, ritme ya da kargaşaya
dönüşebilir. Noktalar yan yana geldiklerinde birbirleriyle ilişkiye girer. Bu bağlantı bazen
çizgiselliğe bazen de lekeselliğe dönüşebilir. Noktanın yanına ikinci bir nokta geldiğinde
kompozisyon ilkeleri başlar. Nokta bulunduğu yer ve çevreye göre noktadır. Evren içinde
dünya noktadır. Çok uzakta bir uçak da nokta izlenimi verir. Renk olarak da gri imajı verir.
Nokta tek başına durağandır. Noktaların, büyüklük küçüklük farkları, ışık ve renk
değişiklikleri, yan yana gelişlerinde aralık ve sıralanış farklılıkları zengin görsel etkiler elde
edilmesine olanak sağlar. Yüzeyde sıklaşıp seyrekleşen noktalar açık koyu etkisi yaratır. Bir
merkeze doğru sıklaşarak toplanan noktalar, birleşme ve toplanma; merkezden giderek
uzaklaşan noktalar dağılma, patlama etkisi sağlar. Noktanın yüzeyde yön değiştirerek
sıklaşıp seyrekleşmesi hareket etkisi gösterir.

2. ÇİZGİ

 
2.1. Tanımı
Tek başına yüzey ve hacim etkisi göstermeyen, bulunduğu yere göre ince uzun ve belli
yollar izleyen görsel tasarım elemanıdır.
Çizgiyi tanımlayacak olursak, bir noktanın verilen doğrultudaki uzantısı çizgidir.
Genişliği ve uzunluğuna oranla kalınlığı çok azdır.
2.2. Çizginin Plastik Sanatlardaki Önemi
Konuşarak ifadede zorlandığımız zaman düşündüklerimizi bazen çizerek anlatma yoluna gideriz.
Çizgi sanatçının duygusunun karmaşık bir anlatım aracıdır ya da bir sadeleştirme
duygusudur. Sanatçı çoğunlukla belli amaçlar için onu kullanır. Objelerin etrafı çizgi ile
çizilmemiş olmasına karşın, biz objeyi kağıt üzerinde ifade ederken ilk olarak yaptığımız
objenin dış hattını çizgi ile çizmektir.
Tasarımlarımızda kullandığımız çizgi niteliği; çizginin farklı kalınlıklarda ve ton
değerleriyle kullanılması çalışmaya hareket ve dinamizm katar.
Çizgi tek başına kullanıldığında hacim etkisi vermez, bu sebepten dolayı tek boyutlu
eleman olarak kabul edilse de tasarımda “Çizgi etkisi yapan her görüntü çizgidir.” görüldüğü
gibi plastik sanat olgusunun yine ilk ve hemen her aşamasında kullanılan önemli bir unsurdur.
2.3. Çizgi Çeşitleri
2.3.1. Düz Çizgi
Düz çizgiler hangi konumda kullanılırlarsa kullanılsınlar daima hareketsiz çizgilerdir.
Göz hiçbir kırılmaya, dalgalanmaya, iniş çıkışa katılmadığı için durgunluk hissi uyandırır.
Yatay çizgiler genişlik, dikey çizgiler yükseklik etkisi verir.
Resim 2.1: Düz çizgiler
2.3.2. Eğri Çizgi
Eğri çizgiler her zaman hareketli çizgilerdir. Göz daima çizgiyi takip ettiği için sürekli
çizginin hareketi yönünde bir dinamizm hissi uyandırır. Çizginin eğikliği arttıkça hareket
duygusu buna paralel olarak artar.
Resim 2.2: Eğri çizgiler
2.4. Çizginin Psikolojik ve Karakteristik Etkileri
 Aynı kalınlıkta ve sade bir çizgide özel birØ duygululuk hali vardır.
 Yukarıdaki çizgi ile kıyaslanırsa bu çizgi dahaØ canlı ve hareketlidir. Çünkü daha çekici kavisleri vardır.
 Kalemin kağıdaØ yaptığı farklı basınç, ölçülü, kontrollü, bir yaşantı ve canlılığı simgeliyor.
 Beraber hareket eden çizgiler aynı süreç içinde, birbiri ileØ kesişerek hareket
ediyorlar. Bu durum onların canlılığını kısmen azaltıyor gibi gösteriyor. Bu nedenle çok fazla canlılık yok.
 Burada çizgi sistemiØ titreşerek belli bir yönde ilerliyor.
 Kuvvetli bir yön gösterir. DuygululukØ hakim. Çok sesli müziğin kulağa hoş gelmesi gibi göze hoş gelir.
 Duran,Ø hareket eden, sertlik, yarı sertlik ve yarı hareketlilik duygusunu yansıtıyor.

3. NOKTA – ÇİZGİ

 
Tasarım öğelerinden nokta ve çizginin yüzey içinde birlikte kullanım olanakları ile
ilgili örnek çalışmaları dikkatlice incelemeniz tavsiye edilir.
 Nokta ve çizginin birlikte aynı çalışmadaØ kullanılmasında birinin diğerine göre
yoğun kullanımında hangi öğenin ön plana çıktığına dikkat ediniz.
 Çizgi ile yuvarlak biçim oluştuğunda noktayıØ çağrıştırdığını gözlemleyiniz.
 Nokta ve çizginin birlikte kullanımında koyuØ bölgelerde her ikisinin
aralıklarında kademeli olarak sıklaşma sağlandığına dikkat ediniz.